इन्टरनेटको युगमा, सूचनामा पहुँच र स्वतन्त्र रूपमा सञ्चार गर्ने क्षमता पहिले भन्दा बढी महत्त्वपूर्ण छ।
तर सेन्सरशिप र अनलाइन निगरानीको फैलावटले व्यक्तिहरूलाई आफ्नो गोपनीयता र स्वतन्त्र अभिव्यक्तिको अधिकार प्रयोग गर्न झन्झटिलो बनाएको छ।
जानकारीमा पहुँच प्रतिबन्ध गर्ने सबैभन्दा सामान्य तरिकाहरू मध्ये एक IP ब्लकिङ हो, जसमा प्रयोगकर्ताहरूलाई उनीहरूको IP ठेगानामा आधारित विशिष्ट वेबसाइटहरू वा अनलाइन सेवाहरू पहुँच गर्नबाट रोक्न समावेश छ।
जबकि IP ब्लकिङ वैध कारणहरूका लागि प्रयोग गर्न सकिन्छ, जस्तै स्प्याम रोक्न वा साइबर-आक्रमणहरू विरुद्ध सुरक्षा, यसले नि: शुल्क प्रोक्सी सूचीहरूको उपलब्धता र प्रभावकारितामा पनि महत्त्वपूर्ण खतरा खडा गर्छ।
नि: शुल्क प्रोक्सी सूचीहरू के हुन्?
हामीले नि:शुल्क प्रोक्सी सूचीहरूमा IP ब्लकिङको प्रभावबारे छलफल गर्नु अघि, यी सूचीहरू के हुन् र तिनीहरू किन महत्त्वपूर्ण छन् भनेर बुझ्न महत्त्वपूर्ण छ।
जब प्रयोगकर्ताले प्रोक्सी सर्भर मार्फत वेबसाइट वा अनलाइन सेवामा जडान गर्दछ, सर्भरले प्रयोगकर्ता र वेबसाइट बीच प्रयोगकर्ताका अनुरोधहरू र प्रतिक्रियाहरू फर्वार्ड गर्दै मध्यस्थको रूपमा कार्य गर्दछ।
प्रोक्सी सर्भरहरू सुरक्षा र गोपनीयता बढाउने, भू-प्रतिबन्धित सामग्री पहुँच गर्ने, र इन्टरनेट सेन्सरशिपलाई बाइपास गर्नेलगायत विभिन्न उद्देश्यका लागि प्रयोग गर्न सकिन्छ।
A नि: शुल्क प्रोक्सी सूची सार्वजनिक रूपमा उपलब्ध प्रोक्सी सर्भरहरूको संग्रह हो जुन कसैले पनि अज्ञात रूपमा इन्टरनेटमा जडान गर्न वा प्रतिबन्धित सामग्री पहुँच गर्न प्रयोग गर्न सक्छ।
आईपी ब्लकिङ किन प्रयोग गरिन्छ?
ह्याकरहरू र स्प्यामरहरूले साइबर-आक्रमणहरू गर्न वा स्प्याम इमेलहरू पठाउनको लागि प्रोक्सी सर्भरहरू प्रयोग गर्न सक्छन्, जसले कानून प्रवर्तनलाई तिनीहरूका गतिविधिहरू ट्र्याक गर्न गाह्रो बनाउँछ।
यी खतराहरू विरुद्ध लड्न, धेरै संस्थाहरू र अनलाइन सेवाहरूले प्रोक्सी सर्भरहरू मार्फत प्रयोगकर्ताहरूलाई उनीहरूको वेबसाइट वा सेवाहरू पहुँच गर्नबाट रोक्न IP ब्लकिङ प्रयोग गर्छन्।
केही वेबसाइटहरू र अनलाइन सेवाहरूले भौगोलिक स्थानको आधारमा तिनीहरूको सामग्रीमा पहुँच प्रतिबन्ध लगाउँछन्। प्रोक्सी सर्भरहरूमा पहुँच रोकेर, यी वेबसाइटहरूले अनुमोदित स्थानहरूका प्रयोगकर्ताहरूले मात्र उनीहरूको सामग्री पहुँच गर्न सक्छन् भनेर सुनिश्चित गर्न सक्छन्।
IP ब्लकिङले प्रोक्सी सर्भरहरूसँग सम्बन्धित IP ठेगानाहरू पहिचान गरेर र तिनीहरूलाई वेबसाइट वा सेवा पहुँच गर्नबाट रोकेर काम गर्छ।
आईपी ब्लक गर्ने विधिहरू
त्यहाँ धेरै विधिहरू छन् जुन संस्थाहरूले प्रोक्सी सर्भरहरूमा पहुँच रोक्न प्रयोग गर्न सक्छन्:
कालोसूची
कहिलेकाहीँ संस्थाहरूले "ब्ल्याकलिस्टिङ" प्रयोग गरेर प्रोक्सी सर्भरहरूमा पहुँच रोक्छन्। यसको मतलब तिनीहरूले अवरुद्ध वेबसाइटहरूको सूचीमा ज्ञात प्रोक्सी सर्भरहरूको IP ठेगानाहरू थप्छन्।
जब कसैले कालोसूचीमा राखिएको IP ठेगाना मार्फत इन्टरनेट प्रयोग गर्ने प्रयास गर्छ, उसले पहुँच प्राप्त गर्न सक्दैन। यसले खराब मान्छेहरूलाई नेटवर्कमा आउनबाट जोगाउन मद्दत गर्छ।
जियो-ब्लकिङ
निश्चित देशहरू वा क्षेत्रहरूमा अवस्थित IP ठेगानाहरूबाट पहुँच अवरुद्ध गर्नु भनेको ज्ञात प्रोक्सी सर्भर स्थानहरूबाट पहुँच रोक्न वेबसाइटहरू र अनलाइन सेवाहरूले प्रयोग गर्ने सामान्य तरिका हो।
Netflix र Hulu जस्ता स्ट्रिमिङ सेवाहरूले प्रयोगकर्ताहरूलाई बाहिरी अनुमोदित क्षेत्रहरूबाट उनीहरूको सामग्री पहुँच गर्नबाट रोक्न यो विधि प्रयोग गर्छन्।
यद्यपि, यो विधिले कहिलेकाहीं अनजानमा वैध प्रयोगकर्ताहरूलाई वेबसाइट वा सेवा पहुँच गर्नबाट रोक्छ।
क्याप्चाहरू
केही वेबसाइटहरू र अनलाइन सेवाहरूले प्रोक्सी सर्भरहरू लगायत स्वचालित कार्यक्रमहरूबाट पहुँच रोक्नको लागि क्याप्चाहरू (कम्प्युटर र ह्युमन्स अपार्टलाई बताउन पूर्ण रूपमा स्वचालित सार्वजनिक ट्युरिङ परीक्षणहरू) प्रयोग गर्छन्।
क्याप्चाहरूले प्रयोगकर्ताहरूलाई तिनीहरू मानव हुन् र कम्प्युटर प्रोग्राम होइनन् भनी प्रमाणित गर्न दृश्य वा श्रवण पजल पूरा गर्नुपर्छ।
कसरी आईपी ब्लकिङले नि: शुल्क प्रोक्सी सूचीहरूलाई असर गर्छ
केही व्यक्तिहरूले उनीहरूको IP ठेगानाहरू प्रकट नगरी वेबसाइटहरू पहुँच गर्न नि: शुल्क प्रोक्सी सूचीहरू प्रयोग गर्छन्। यद्यपि, केही वेबसाइटहरूले IP ठेगानाहरू ब्लक गर्छन् जुन नि: शुल्क प्रोक्सीहरूसँग सम्बन्धित छन्।
जब तिनीहरू वैध कारणहरूका लागि गर्छन्, यसले नि: शुल्क प्रोक्सी सूचीहरूको उपलब्धता र प्रभावकारितामा पनि महत्त्वपूर्ण प्रभाव पार्छ।
विशेष गरी, आईपी अवरुद्धले निम्त्याउन सक्छ:
1. प्रोक्सी सर्भरहरूमा पहुँचमा सीमितताहरू
जब प्रोक्सी सर्भरको आईपी ठेगाना अवरुद्ध हुन्छ, प्रयोगकर्ताहरूले यसलाई जडान गर्न र इन्टरनेट ब्राउजिङको लागि प्रयोग गर्न सक्दैनन्। तिनीहरूलाई प्रोक्सी सूचीमा समावेश नगरिएका वैकल्पिक सर्भरहरू प्रयोग गर्न बाध्य हुन सक्छ।
यसले सार्वजनिक प्रयोगको लागि उपलब्ध प्रोक्सी सर्भरहरूको संख्यालाई उल्लेखनीय रूपमा घटाउन सक्छ, प्रयोगकर्ताहरूले यी प्रोक्सीहरू मार्फत पहुँच गर्न सक्ने वेबसाइटहरूको संख्या सीमित गर्दै।
2. नि: शुल्क प्रोक्सी सूचीहरूको प्रभावकारिता घटाइएको
जब वेबसाइटहरूले प्रोक्सी सर्भर आईपी ठेगानाहरूबाट पहुँच रोक्छन्, तिनीहरूले प्रभावकारी रूपमा ती सर्भरहरूलाई वेबसाइट वा सेवा पहुँच गर्न बेकार बनाउँछन्।
यसको मतलब ती सर्भरहरूमा भर परेका प्रयोगकर्ताहरूले प्रोक्सी सूचीमा समावेश भए तापनि निश्चित वेबसाइटहरू वा सेवाहरू पहुँच गर्न असमर्थ हुन सक्छन्।
यसले ढिलो ब्राउजिङ गति, लामो प्रतीक्षा समय, र समग्र कार्यसम्पादन घटाउन पनि सक्छ।
3. प्रयोगकर्ता गोपनीयता र सुरक्षा मा नकारात्मक प्रभाव
जब प्रयोगकर्ताहरूले IP ब्लकिङ मार्फत प्रोक्सी सर्भरहरूमा जडान गर्न असमर्थ हुन्छन्, तिनीहरू वैकल्पिक सर्भरहरू प्रयोग गर्न बाध्य हुन सक्छन् जुन कम सुरक्षित छन् वा कम गोपनीयता सुरक्षाहरू प्रस्ताव गर्छन्।
यसले प्रयोगकर्ताहरूलाई असुरक्षित छोड्न सक्छ साइबर-हमला र अन्य अनलाइन धम्कीहरू।
4. इन्टरनेट स्वतन्त्रता र सेन्सरशिपका लागि प्रभावहरू
आईपी ब्लकिङको प्रयोगले इन्टरनेट स्वतन्त्रताको लागि महत्त्वपूर्ण जोखिम निम्त्याउँछ। सूचना र अनलाइन सेवाहरूमा पहुँच प्रतिबन्ध गरेर, आईपी ब्लकिङले प्रयोगकर्ताहरूलाई स्वतन्त्र रूपमा व्यक्त गर्न र महत्त्वपूर्ण जानकारी पहुँच गर्ने क्षमतालाई सीमित गर्न सक्छ।
यसले कम खुला र प्रजातान्त्रिक इन्टरनेटमा निम्त्याउने स्वतन्त्र अभिव्यक्ति र अनलाइन विचारहरूको आदानप्रदानमा चिसो प्रभाव पार्न सक्छ।
सरकार र संगठनहरूले प्रयोगकर्ताहरूलाई वेबसाइटहरू वा अनलाइन सेवाहरू पहुँच गर्नबाट रोक्नको लागि IP ब्लकिङ प्रयोग गर्न सक्छन् जुन सरकारको आलोचनात्मक छन् वा वैकल्पिक दृष्टिकोणलाई बढावा दिन सक्छन्।
विभिन्न देशहरूमा सेन्सरशिपको लागि प्रयोग गरिएको IP ब्लकिङका उदाहरणहरू
विश्वभरका धेरै सरकारहरूले विभिन्न कारणहरूका लागि अनलाइन सामग्रीमा पहुँच प्रतिबन्धित गर्छन्, जसमा -
- बालबालिकालाई अश्लील सामग्रीबाट जोगाउने,
- प्रतिलिपि अधिकार उल्लङ्घन र भ्रामक रूपमा नामित डोमेनहरू रोक्न, र
- राष्ट्रिय सुरक्षाको रक्षा गर्दै।
विभिन्न देशहरूले इन्टरनेट सेन्सरशिपका विभिन्न विधिहरू प्रयोग गर्छन्, जस्तै DNS छेडछाड, IP ब्लकिङ, र कीवर्ड फिल्टरिङ।
उदाहरणका लागि, ग्रेट ब्रिटेनले बाल पोर्नोग्राफी सेन्सर गर्दछ, फ्रान्सले घृणायुक्त भाषणलाई रोक्छ, जबकि अमेरिकाले डोमेन नामहरू कब्जा गर्छ र प्रतिलिपि अधिकार उल्लङ्घनको कारण सामग्रीमा पहुँच रोक्छ।
मलेसिया, रूस, दक्षिण कोरिया र टर्की जस्ता केही देशहरूले DNS-आधारित सेन्सरशिप प्रयोग गर्छन्, केवल दक्षिण कोरियाले चेतावनी पृष्ठ प्रदर्शन गर्दछ। अर्कोतर्फ, चीन र साउदी अरेबियाले आईपी-आधारित सेन्सरशिप प्रयोग गर्दछ।
चिनियाँ सरकारले आईपी ब्लकिङको एक परिष्कृत प्रणाली प्रयोग गर्दछ जसलाई चिनिन्छ महान फायरवाल देश भित्र सूचना र अनलाइन सेवाहरूको पहुँच नियन्त्रण गर्न।
ग्रेट फायरवालले सामाजिक मिडिया प्लेटफर्महरू, खोज इन्जिनहरू, र समाचार वेबसाइटहरू सहित वेबसाइटहरू र अनलाइन सेवाहरूको विस्तृत श्रृंखलामा पहुँच रोक्छ।
2012 मा, रूसले संघीय कानूनमा प्रतिबन्ध बिल लागू गर्यो, सरकारलाई कुनै पनि अनुपयुक्त सामग्री रोक्ने शक्ति प्रदान गर्दै। तिनीहरूले राजनीतिक विरोध, स्वतन्त्र मिडिया, र LGBT अधिकारहरूसँग सम्बन्धितहरूलाई रोक्छन्।
ओपन नेट इनिसिएटिभ (ओएनआई), फ्रिडम हाउस, र रिपोर्टर्स विदाउट बोर्डर्स जस्ता संस्थाहरूले देशहरूमा इन्टरनेट सेन्सरशिप प्रवृत्तिको निगरानी गर्छन्।
ONI ले इन्टरनेट सेन्सरशिपलाई यसको घटनाको स्तरको आधारमा वर्गीकृत गर्दछ, यद्यपि यो पर्याप्त व्यापक नहुन सक्छ किनभने केही देशहरूको सेन्सरशिपले पहिले पहुँचयोग्य संचारलाई रोक्छ।
यस्तै कडा इन्टरनेट सेन्सरशिप कानून भएका अन्य देशहरूमा भारत, इरान, उत्तर कोरिया र क्युबा समावेश छन्।
आईपी ब्लकिङलाई बाइपास गर्ने तरिकाहरू (नि:शुल्क प्रोक्सी सूचीहरूको वैकल्पिक समाधानहरू)
त्यहाँ विभिन्न कारणहरू छन् किन कसैले आईपी प्रतिबन्धलाई बाइपास गर्न चाहन्छ, जस्तै अवरुद्ध वेबसाइट पहुँच गर्दै वा फोरम वा च्याट कोठामा पहुँच पुन: प्राप्त गर्दै।
सौभाग्य देखि, आईपी अवरुद्ध रोक्न धेरै प्रविधिहरू छन्:
VPNs
भर्चुअल निजी नेटवर्क (VPNs) IP ब्लकिङलाई बाइपास गर्नका लागि लोकप्रिय छन्। यसले तपाइँको सबै इन्टरनेट ट्राफिक इन्क्रिप्ट गर्दछ र यसलाई अर्को स्थानमा सर्भर मार्फत रूट गर्दछ।
यसको मतलब यो हो कि तपाईंले पहुँच गर्न खोज्नु भएको वेबसाइटले तपाईंको आफ्नै सट्टा VPN को IP ठेगाना देख्नेछ, संगठनहरूलाई तिनीहरूको IP ठेगाना पत्ता लगाउन र ब्लक गर्न गाह्रो बनाउँछ।
प्रोक्सीहरू
आईपी ब्लकिङलाई बाइपास गर्ने अर्को दृष्टिकोण प्रोक्सी सर्भर प्रयोग गर्नु हो। तपाइँको यन्त्र र इन्टरनेट बीचको मध्यस्थको रूपमा काम गर्दै, प्रोक्सी सर्भरले तपाइँको सबै इन्टरनेट ट्राफिकलाई यसको IP ठेगाना मार्फत रूट गर्दछ।
यी सर्भरहरू प्रोक्सी सूचीहरूमा जस्तै काम गर्छन् तर धेरै प्रयोगकर्ताहरू बीच साझेदारी गरिएको छैन।
TR
टोर नेटवर्क आईपी ब्लकिङ बाइपास गर्न अर्को उपकरण हो। टोरले प्रयोगकर्ताको ट्राफिकलाई इन्क्रिप्ट गर्छ र यसलाई स्वयंसेवकद्वारा सञ्चालित सर्भरहरूको नेटवर्क मार्फत रुट गर्छ, जसले संस्थाहरूलाई प्रयोगकर्ताहरूको IP ठेगानाहरू ट्रेस गर्न गाह्रो बनाउँछ।
SSH टनेलिङ र P2P एनोनिमाइजरहरू अन्य विधिहरू हुन् जुन आईपी ब्लकिङलाई बाइपास गर्न प्रयोग गर्न सकिन्छ।
यो नोट गर्न महत्त्वपूर्ण छ कि केहि वेबसाइटहरूले तपाईको IP ठेगाना मात्र नभई तपाईको मिडिया पहुँच नियन्त्रण (MAC) ठेगानालाई पनि रोक्न सक्छ। यस अवस्थामा, तपाइँको MAC ठेगाना स्विच गर्नाले तपाइँलाई ब्लक बाइपास गर्न मद्दत गर्न सक्छ।
बाईपास विधिहरू प्रयोग गर्ने जोखिम र सीमाहरू
प्रयोग गर्दै प्रोक्सी सर्भर वा VPN लाई बाइपास गर्न आईपी ब्लकिङ लाभदायक हुन सक्छ गोपनीयता र सुरक्षा सम्बन्धमा, तर त्यहाँ सम्बन्धित समस्याहरू पनि छन्।
केहि प्रोक्सी सर्भरहरू, जस्तै किकस प्रोक्सी र मिरर साइटहरू प्रयोगकर्ताहरूको आईपी ठेगानाहरू र वेब अनुरोध डेटा इन्क्रिप्ट नगर्नुहोस्, जसले डाटा उल्लंघन गर्न सक्छ।
जब गोपनीयता एक महत्त्वपूर्ण चिन्ता होइन, वेब-आधारित प्रोक्सीहरू VPN हरू भन्दा बढी फाइदाजनक हुन सक्छ जहाँ प्रयोगकर्ताहरूले सफ्टवेयर सेटिङहरू परिमार्जन गर्न सक्दैनन्।
जे होस्, प्रयोगकर्ताहरूले वेब-आधारित प्रोक्सीहरू प्रयोग गर्दा व्यक्तिगत रूपमा पहिचान योग्य जानकारी र लगइन प्रमाणहरू जस्तै प्रयोगकर्ता नाम र पासवर्डहरू खुलासा गर्नबाट जोगिनै पर्छ।
कम्प्युटर, मोबाइल फोन, टेलिभिजन, र मोडेमहरू सहित सबै यन्त्रहरूलाई समर्थन गर्ने VPN हरूको विपरीत, प्रोक्सीहरूले प्रयोगकर्ताको सम्पूर्ण प्रणालीलाई कभर गर्न सक्दैन। यसको सट्टा, तिनीहरू केवल एक प्रणालीबाट ट्राफिक पुन: रुट गर्छन्।
कम गुणस्तरको VPN ले उच्च सुरक्षा प्रदान गर्दैन, र ह्याकरहरूले क्रेडिट कार्ड नम्बरहरू र पासवर्डहरू जस्ता संवेदनशील जानकारीहरू पहुँच गर्न प्रोक्सी सर्भरहरू प्रयोग गर्न सक्छन्।
VPN र प्रोक्सीहरू पनि ढिलो हुन सक्छन् वेब ब्राउजिङ गति र अधिक परिष्कृत आईपी अवरुद्ध प्रविधिहरू बाइपास गर्नको लागि अप्रभावी हुन सक्छ। Tor को प्रयोग धेरै ढिलो हुन सक्छ यसलाई प्रयोग गर्न अव्यावहारिक बनाउन।
निष्कर्ष
आईपी ब्लकिङ को उपलब्धता र प्रभावकारिता को लागी एक महत्वपूर्ण खतरा पैदा गर्दछ नि: शुल्क प्रोक्सी साइट सूचीहरू।
प्रोक्सी सर्भरहरूमा पहुँच सीमित गरेर र यी सूचीहरूको प्रभावकारिता घटाएर, आईपी ब्लकिङले प्रयोगकर्ताहरूलाई आवश्यक जानकारी र अनलाइन सेवाहरू पहुँच गर्न अझ गाह्रो बनाउन सक्छ।
अनलाइन सूचनामा खुला र लोकतान्त्रिक पहुँच प्रवर्द्धन गर्न व्यक्ति र संस्थाहरूले मिलेर काम गर्नुपर्छ।